Het debat over de dader duurt vandaag ook al 75 jaar. Kon iemand in zijn eentje zo'n stenen kolos als de Rijksdag in de as leggen? Of waren daar helpers bij nodig? En zoja, waren die helpers dan communisten of nazi's? De discussie werd vanaf het eerste moment gekleurd door wat op de brand volgde. De nazi's gebruikten de brand om hun dictatuur te vestigen en de communisten hard aan te pakken. Logisch dat al snel werd beweerd dat de nazi's Van der Lubbe geholpen hadden. En die nazi's riepen om het hardst dat de communisten het hadden gedaan. Van der Lubbe zelf werd er moedeloos van. Niemand geloofde hem: de nazi's zagen hem als werktuig van de communisten. Volgens de communisten was hij instrument van de nazi's.
Tegenwoordig gaan de meeste historici er vanuit dat Van der Lubbe het alleen heeft gedaan. De publieke opinie in Duitsland aarzelt. Een samenzwering van de nazi's lijkt geloofwaardiger dan een individuele actie en past beter in het historische beeld. Het opheffen van het doodvonnis in januari 2008 (precies 74 jaar na de voltrekking) draagt misschien nog wel aan de aarzelingen bij. De rechter heeft Van der Lubbe onlangs echter niet vrijgesproken, omdat hij het niet gedaan zou hebben, maar vanwege vormfouten. Van der Lubbe was in 1933 veroordeeld op grond van een wet die ten tijde van de brandstichting nog niet bestond.
In Nederland wordt veel minder getwijfeld aan de toedracht van de brand. Graag zien we hem als Nederlands verzetsstrijder avant la lettre. Alleen bewerkte hij er niet mee wat hij had gewild. De Duitse arbeiders werden weliswaar wakker geschud, maar dan wel door het nazistische geweld dat op de Rijksdagbrand volgde.
Erik de Graaf
Berlijn: uitzicht vanaf de Rijksdag (juni 2007)
1 opmerking:
Wij hebben in de klas de bladzijde over vd Lubbe gelezen. Onze meneer komt ook uit Oegstgeest en heeft bij andere vd Lubbes in de klas gezeten. Wij vinden dat Marinus veel te laat een monument heeft gekregen.
J.L. Scholtes
Koning Willem II College Tilburg
Een reactie posten